การระงับข้อพิพาทโดยอนุญาโตตุลาการ Arbitration ตอนที่ ๓

อ่านเรื่องอนุญาโตตุลาการในศาลและอนุญาโตตุลาการนอกศาลที่นี่

http://natjar2001law.blogspot.com/2012/10/arbitation.html

รูปแบบของการอนุญาโตตุลาการ       

                        การอนุญาโตตุลาการมี  2 แบบ

                        1.  แบบอนุญาโตตุลาการที่ไม่ใช่สถาบัน  (ad  hoc  arbitration)  จะไม่มีการตั้งเป็นสถาบัน  คู่กรณีต้องกำหนดรายละเอียดทั้งหมดกันเอง  ข้อเสียที่พบคือไม่มีบุคคลมาช่วยดำเนินงานในด้านธุรการ  คู่กรณีต้องทำเองทุกอย่าง

                        2.  แบบอนุญาโตตุลาการสถาบัน  (Institutional  arbitration) มีลักษณะเป็นสถาบันให้บริการทางด้านการระงับข้อพิพาทโดยการอนุญาโตตุลาการ  แต่ละสถาบันจะมีกฎข้อบังคับเกี่ยวกับอนุญาโตตุลาการของตนเอง  เช่น  สถาบันอนุญาโตตุลาการ  สภาหอการค้าไทย  เป็นต้น          

                 ตามพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ  พ.ศ. 2530  นั้น  มีเหตุผลในการประกาศใช้พระราชบัญญัติฉบับนี้คือ     โดยที่ปัจจุบันนี้ความนิยมของประชาชนในการระงับข้อพิพาททางแพ่งโดยทางอนุญาโตตุลาการนอกศาลมีมากขึ้น          เพราะเป็นวิธีที่สามารถแก้ปัญหาข้อขัดแย้งได้โดยสะดวก  รวดเร็วไม่สิ้นเปลืองเวลาและค่าใช้จ่ายทั้งยังเป็นการแก้ไขปัญหาในลักษณะประนีประนอมอันจะช่วยลดจำนวนคดีความที่จะขึ้นสู่ศาลอีกด้วย              การดำเนินกระบวนการพิจารณาในชั้นอนุญาโตตุลาการจะมีลักษณะยืดหยุ่นกว่าการพิจารณาในศาล              ไม่เคร่งครัดอยู่กับกฎหมายวิธีพิจารณาความที่ศาลใช้      เปิดโอกาสให้การดำเนินกระบวนพิจารณานั้นเป็นไปตามที่คู่กรณีตกลงกันและตามที่อนุญาโตตุลาการเห็นสมควรโดยคำนึงถึงหลักความยุติธรรม

                 การอนุญาโตตุลาการประกอบด้วยโครงสร้างสำคัญ  ๆ   4   ประการ   คือ   สัญญาอนุญาโตตุลาการ อนุญาโตตุลาการ  กระบวนพิจารณาชั้นอนุญาโตตุลาการ และ    การบังคับตามคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ   

สัญญาอนุญาโตตุลาการ               

                 นอกจากสัญญาอนุญาโตตุลาการต้องเป็นไปตามพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ  พ.ศ. 2530  แล้ว        ยังต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์ทั่วไปของกฎหมายลักษณะนิติกรรมสัญญาด้วย  จึงมีหลักเกณฑ์ที่ควรนำมาพิจารณาในเรื่องดังต่อไปนี้
                 1.  สถานะทางกฎหมายของสัญญา     สัญญาอนุญาโตตุลาการ  หมายถึง  สัญญาหรือข้อตกลงในสัญญา        ที่คู่กรณีตกลงเสนอข้อพิพาททางแพ่งที่เกิดขึ้นแล้วหรือที่จะเกิดขึ้นในอนาคตให้อนุญาโตตุลาการชี้ขาด  พระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ  พ.ศ. 2530  มาตรา  5   สัญญาอนุญาโตตุลาการมีได้ทั้งกรณีที่คู่กรณีตกลงทำสัญญาว่าด้วยอนุญาโตตุลาการโดยเฉพาะแยกต่างหากจากสัญญาในทางธุรกิจการค้า  และกรณีที่คู่สัญญาได้ตกลงระบุให้มีข้อตกลงอนุญาโตตุลาการไว้เป็นเงื่อนไขข้อหนึ่ง   (clause)   ของสัญญาทางธุรกิจการค้า        สำหรับกรณีหลังข้อสัญญาอนุญาโตตุลาการ  (Arbitration  clause)  แม้จะเป็นเพียงเงื่อนไขข้อหนึ่งรวมอยู่ในเงื่อนไขหลาย ๆ ข้อของสัญญาธุรกิจ      แต่เนื่องจากวัตถุประสงค์ของการตกลงทำเงื่อนไขข้อนี้แตกต่างจากสัญญาธุรกิจอย่างสิ้นเชิง      กล่าวคือ     สัญญาธุรกิจมีวัตถุประสงค์ในการผูกนิติสัมพันธ์ทางธุรกิจ  ส่วนข้อสัญญาอนุญาโตตุลาการมุ่งหมายให้คู่สัญญาต้องนำเสนอข้อพิพาทซึ่งเกิดขึ้นหรือเกี่ยวเนื่องกับสัญญาธุรกิจต่ออนุญาโตตุลาการเพื่อทำการวินิจฉัยชี้ขาด  มีลักษณะเป็นข้อตกลงที่แยกออกต่างหากเป็นคนละเรื่องกับข้อตกลงกันเป็นวัตถุประสงค์ของสัญญาธุรกิจ

2.            หลักฐานแห่งสัญญา ตามมาตรา   6   พระราชบัญญัติโตตุลาการ พ.ศ. 2530

บัญญัติว่าสัญญาณอนุโตตุลาการจะมีผลผูกพันคู่กรณีได้ก็ต่อเมื่อมีหลักฐานเป็นหนังสือหรือมีข้อสัญญาปรากฏอยู่ในเอกสารโต้ตอบ  ทางจดหมาย โทรเลข โทรพิมพ์ หรือเอกสารอื่นที่มีลักษณะเดียวกัน ดังนั้น จึงสรุปได้ว่าสัญญาอนุญาโตตุลาการจะทำด้วยวาจาไม่ได้

                  3.     ไม่จำเป็นต้องมีการกำหนดตัวผู้เป็นอนุญาโตตุลาการไว้ ในเรื่องนี้จะเห็นชัดได้ว่าสาระสำคัญของการทำสัญญาอนุญาโตตุลาการนั้นอยู่ที่คู่สัญญามีเจตนาที่จะใช้วิธีการอนุญาโตตุลาการในการระงับข้อพิพาท โดย จะตกลงกันกำหนดตัวบุคคลที่จะเป็นอนุญาโตตุลาการไว้ในสัญญาด้วยหรือจะมาตกลงกันในภายหลังก็ได้       

4. การบังคับตามสัญญาอนุญาโตตุลาการ กรณีที่คู่สัญญาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งผิดสัญญาอนุญาโตตุลาการตามที่ได้ตกลงกันไว้ คู่สัญญาฝ่ายที่ถูกฟ้องร้องต่อศาล แทนที่จะเสนอข้อพิพาทต่ออนุญาโตตุลาการตามที่ได้ตกลงกันไว้ คู่สัญญาที่ฟ้องร้องอาจยื่นคำร้องต่อศาลก่อนวันวันสืบพยานหรือก่อนมีคำพิพาทในกรณีไม่มีการสืบพยาน ให้ศาลมีคำสั่งจำหน่ายคดี และถ้าศาลทำการไต่สวนแล้วไม่ปรากฏว่ามีเหตุที่ทำให้สัญญาอนุญาโตตุลาการนั้นเป็นโมฆะหรือใช้บังคับไม่ได้ด้วยเหตุประการอื่น ๆ  หรือมีเหตุที่ทำให้ไม่สามารถปฏิบัติตามสัญญานั้นได้  ก็ให้ศาลมีคำสั่งจำหน่ายคดีเพื่อให้คู่สัญญาไปอนุญาโตตุลาการก่อน